سرویس خبری Responsible Statecraft

در حالی که رئیس جمهور ترامپ خود را برای دیدار با بنیامین نتانیاهو آماده می‌کند و توافق آتش‌بس غزه به هفته سوم خود رسیده است، شکنندگی این توافق مورد توجه است. دستیابی به این توافق همزمان با تغییر دولت در واشنگتن بوده و به نظر می‌رسد که ترس از ترامپ نتانیاهو را از موضع سرسختانه قبلی‌اش دور کرده است. برای جلوگیری از از سرگیری جنگ و تکمیل آزادی گروگان‌ها، باید سه نقص اساسی در سیاست دولت بایدن اصلاح شود که کار دشواری خواهد بود اما لازم است.

در مصاحبه اخیر خود، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، اظهار داشت که دوران تک‌قطبی یک ناهنجاری تاریخی پس از جنگ سرد بود و بازگشت به جهان چندقطبی، جایگاه طبیعی‌تری دارد. او به چالش‌هایی از سوی قدرت‌هایی مانند چین و روسیه و کشورهای سرکش مثل ایران و کره شمالی اشاره کرد و تأکید کرد که ایالات متحده نمی‌تواند مسئولیت حل مشکلات کل دنیا را بر عهده بگیرد. او همچنین به اهمیت بازتعریف استراتژی‌های بزرگ سیاست خارجی آمریکا پرداخته و نیاز به یک گفتگوی استراتژیک جدی را بدون اتهامات بی‌اساس مورد تأکید قرار داد. تریتا پارسی معتقد است که این دیدگاه‌ها نیازمند توجه و بررسی بیشتری هستند.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب، در تعطیلات به تمسخر جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا پرداخت و پیشنهاداتی برای تغییرات جغرافیایی و سیاسی ارائه داد. او با چالش‌های سیاست خارجی، از جمله جنگ‌های اوکراین و خاورمیانه، مواجه است و کارشناسان بر لزوم اولویت‌بندی منافع ایالات متحده و جلوگیری از درگیری‌های جدید تأکید دارند. ترامپ باید به دنبال یک استراتژی توازن قدرت در اروپا باشد و مذاکراتی برای پایان دادن به جنگ‌ها در اوکراین و خاورمیانه دنبال کند. همچنین، او باید به روابط با چین توجه کند و از سیاست‌های تنش‌زا پرهیز کند. در نهایت، او با چالش‌های جهانی و نیاز به رویکردی مثبت در قبال جنوب جهانی رو به رو خواهد بود.

البریج کولبی، که به تازگی به عنوان معاون وزیر دفاع برای سیاست‌گذاری در دولت ترامپ انتخاب شده، از حامیان تقویت توانایی‌های نظامی آمریکا برای جلوگیری از جنگ‌های آینده، به‌خصوص با چین است. او منتقد مداخلات نظامی آمریکا از جمله جنگ عراق و جنگ نیابتی با روسیه در اوکراین بوده است. کولبی تمرکز اصلی خود را بر چین می‌گذارد و معتقد است واشنگتن باید آمادگی مبارزه را داشته باشد تا از تسلط چین بر آسیا بدون جنگ جلوگیری کند. او همچنین بر اهمیت دفاع از تایوان تاکید دارد و خواستار کاهش حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه است. انتخاب کولبی مورد استقبال واقع‌گرایان است، اما نزدیکی وی با سیاست‌های نفع‌بردار برخی نگرانی‌ها را برانگیخته است.

در ۸ دسامبر، هیئت تحریر الشام (HTS) با سرنگونی رژیم اسد در سوریه تغییراتی اساسی را به وجود آورد که شامل پایان جهاد اسلامی جهانی و فروپاشی ائتلاف شیعه سوریه و ایران بود. این گروه، تحت رهبری ابومحمد الجولانی، مسیر خود را از جهاد جهانی فاصله داده و بر مسائل داخلی و ارائه خدمات عمومی متمرکز شده است. الجولانی به دنبال ایجاد نظمی سیاسی است که تنوع قومی و مذهبی سوریه را به رسمیت می‌شناسد. علی‌رغم این تغییرات، چالش‌های داخلی و فشارهای خارجی مانند مداخلات ترکیه و اسرائیل ممکن است تهدیدی برای ثبات دولت جدید باشند. جامعه جهانی به خصوص کشورهای غربی با دقت این تحولات را دنبال می‌کنند.

سقوط رژیم بشار اسد پس از جنگ داخلی طولانی باعث واکنش‌های متفاوتی شده است. برخی تحلیل‌گران به امید تغییرات مثبت، و برخی با نگرانی از اتحادهای متناقض، به این واقعه می‌نگرند. فراتر از واکنش‌های داخلی آمریکا، همکاری با گروه‌های جهادی مانند هیئت تحریر الشام به‌عنوان نمونه‌ای از رویکردهای متناقض سیاست خارجی آمریکا مورد انتقاد قرار گرفته است. همچنین، اختلاف بین مقامات حکومتی و منتقدان سیاست خارجی بر سر اولویت‌ها و منافع ملی همچنان ادامه دارد، و تمایلی به یادگیری از اشتباهات گذشته نشان نمی‌دهد. این مسئله بر اهمیت تدوین سیاست‌های مدبرانه‌تر برای آینده تأکید دارد.

تیم انتقالی رئیس‌جمهور منتخب ترامپ در حال بررسی حملات نظامی به برنامه هسته‌ای ایران است، زیرا وضعیت کنونی ایران را فرصتی برای مقابله با توسعه هسته‌ای آن می‌دانند. این در حالی است که برخی مشاوران ترامپ به احتیاط و دیپلماسی گرایش دارند. از سویی دیگر، برخی از آنان به اتخاذ سیاست‌های سختگیرانه علیه ایران ترغیب می‌کنند. همزمان، تحلیل‌گران نگران‌اند که حمله نظامی ممکن است ایران را به توسعه بیشتر برنامه هسته‌ای‌اش تشویق کند.

با آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، او با چالش‌های سیاست خارجی از جمله تنش‌ها و اختلاف‌های تجاری با چین و بحران‌ها در اوکراین و خاورمیانه روبه‌رو خواهد شد. ترامپ باید به اهمیت مرکزی آسیای میانه و نقش حیاتی آن در تجارت بین شرق و غرب و کاهش تنش‌ها در افغانستان توجه کند. حضور مستقیم در منطقه، احترام به حاکمیت فرهنگی جمهوری‌ها و حمایت از پروژه‌های زیرساختی همچون راه‌آهن ترانس-افغانستان می‌تواند به تقویت روابط آمریکا با این منطقه کمک کند. به‌علاوه، ایالات متحده می‌تواند از طریق همکاری‌های زیست‌محیطی و فنی، منافع اقتصادی و استراتژیک بیشتری در آسیای مرکزی به دست بیاورد.

سقوط دولت بعث سوریه شکست بزرگی برای روسیه و فاجعه‌ای برای ایران است، اما لزوماً موفقیتی برای ایالات متحده نیست. مداخله روسیه به‌منظور حفظ نفوذ و جلوگیری از تبدیل سوریه به پایگاهی برای تروریسم علیه خود بود. ترکیه با حمایت از هیئت تحریر شام نفوذ خود را افزایش داده و بر اوضاع کردها و پناهجویان تأثیر گذاشته است. ایالات متحده با چالش‌های مشابهی در خصوص پایگاه‌های نظامی و حمایت از کردها روبه‌رو است، در حالی که چین با اتخاذ رویکردی بی‌طرفانه، از مداخله در درگیری‌ها خودداری کرده است.

بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، پس از مدت‌ها مقاومت در برابر تلاش‌ها برای سرنگونی‌اش، reportedly مجبور به ترک قدرت شده و به مکانی نامعلوم (احتمالاً مسکو) رفته است. ابو محمد الجولانی، رهبر گروه هیئت تحریر الشام، با حمله‌ای موفق به شهرهای شمال غربی کشور، نقش عمده‌ای در این تحولات داشته است. سرنگونی اسد واکنش‌های بین‌المللی مختلفی را برانگیخته است؛ از جمله استقبال رئیس‌جمهور بایدن از این تحول و تاکید بر فرصت تاریخی برای مردم سوریه. اما نگرانی‌هایی درباره وضعیت اقلیت‌ها و خطر تفرقه‌گرایی نیز وجود دارد. نیروهای آمریکایی همچنان به حملات علیه داعش در سوریه ادامه می‌دهند، در حالی که واکنش‌های متفاوتی از سوی کشورهای مختلف از جمله ترکیه، ایران و اسرائیل دیده می‌شود.