مرگ تراژیک یک کارگر امدادی چالش‌های پساجنگ غزه را برجسته می‌کند

نوشته آلیشیا نیوس

قتل ادعا شده یکی از کارگران امدادی توسط حماس از یک سازمان غیرانتفاعی مستقر در ایالات متحده به چالش‌های امنیتی در آینده پساجنگی غزه اشاره می‌کند. در تاریخ ۲۷ سپتامبر، اسلام حجازی، مدیر برنامه غزه در سازمان غیرانتفاعی آمریکایی HEAL Palestine، توسط چندین مهاجم مسلح در یک تیراندازی رانندگی گذر در خان‌‍‌یونس کشته شد. در حالی که حماس ادعا کرد که این حادثه به دلیل اشتباه در شناسایی بوده است، خانواده حجازی این ادعا را در بیانیه‌ای که با رسانه‌های فلسطینی به اشتراک گذاشته بودند، قبول نکردند: «این یک شوک بزرگ‌تر بود… چگونه ممکن است که یک روح بی‌گناه از دست برود و نود گلوله تنها برای اشتباه در شناسایی به خودروی او شلیک شود؟» فعالان ضد حماس فلسطینی نیز به ادعای حماس شک دارند و معتقدند که حجازی عمداً هدف قرار گرفته شد زیرا حاضر به واگذاری کمک‌های مالی به این گروه تروریستی نبود.

این قتل تراژیک به وضوح یادآور این واقعیت است که در حالی که نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) به طور قابل توجهی توانایی‌های تعرضی نظامی حماس علیه اسرائیل را کاهش داده‌اند، این گروه تروریستی همچنان قدرت امنیتی داخلی قابل توجهی در غزه دارد. اکنون، با تلفات سنگین در نیروی جنگی خود و خرابی زیرساخت‌های نظامی‌اش، حماس به همان تاکتیک‌های خشونت‌آمیزی رو آورده که در سال‌های گذشته برای تقویت قدرت خود در غزه از آن‌ها استفاده کرده بود، از جمله اعمال قدرت بر نهادهای مدنی بین‌المللی و سازمان‌های غیر دولتی (NGOs). پس از سال ۲۰۰۷، زمانی که حماس به صورت دوفاکتو حاکمیتی غزه را به دست گرفت، این گروه به طور نظام‌مند پول‌های خیریه‌ها را باج‌گیری و سرقت کرد و به پرسنل آن‌ها نفوذ کرد. افرادی که با این اعمال مخالفت می‌کردند با تهدید به خشونت و ارعاب مواجه می‌شدند که باعث اطمینان از همراهی و سکوت اعتراضات می‌شد. این اعمال سوء استفاده‌گرانه به حماس امکان می‌داد تا همه جنبه‌های زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در این منطقه را به سرعت کنترل کند. علاوه بر این، قرار دادن اعضای خود در داخل سازمان‌ها به حماس امکان می‌داد تا بودجه را به عملیات‌های نظامی خود منحرف کند. این دسترسی همچنین به گروه اجازه می‌داد تا قرارگاه‌های نظامی خود را در داخل یا زیر ساختمان‌های سازمان‌ها جاسازی کند. یکی از نمونه‌های قابل توجه نفوذ حماس به آژانس امدادی و کاریاب سازمان ملل (UNRWA) بود که برای نزدیک به ۳۰ درصد از بودجه سالانه خود به بودجه ایالات متحده متکی بود. پس از حمله تروریستی ۷ اکتبر ۲۰۲۳، مشخص شد که نه نفر از کارکنان UNRWA اعضای حماس بودند که در این عملیات مشارکت داشتند و یک مرکز فرماندهی حماس زیر ساختمان اصلی UNRWA در شهر غزه کشف شد.

در حالی که ایالات متحده و دیگر کشورها حمایت خود را برای بازسازی غزه و ایجاد یک برنامه حکومتی پساجنگ اعلام کرده‌اند، ضروری است که مکانیسم‌هایی پیاده‌سازی شوند که از کنترل حماس بر سازمان‌های غیر دولتی بین‌المللی و نهادهای مدنی جلوگیری کنند. اجازه دادن به حماس برای انجام چنین اعمالی به این گروه امکان می‌دهد خود را مجدداً تشکیل دهد و اعتقادات بنیادگرایانه‌ای که خشونت آن علیه اسرائیل را تغذیه می‌کند، ادامه دهد. موفقیت هر برنامه پساجنگی به یک چارچوب امنیتی قوی بستگی دارد که مانع بازپس‌گیری قدرت توسط حماس شود، بنابراین ضروری است که توصیه‌های زیر را برای استراتژی امنیتی مدنظر قرار دهیم:

تقویت هماهنگی امنیتی بین سازمان‌های غیردولتی و اسرائیل هر برنامه‌ای پساجنگی باید تعامل و هماهنگی بین سازمان‌های بین‌المللی غیردولتی و دولت اسرائیل، از جمله واحد هماهنگی فعالیت‌های دولتی در قلمروهای تهیه‌کنندگی وزارت دفاع اسرائیل (COGAT)، را تقویت کند. COGAT نظارت بر تلاش‌های امدادی انسانی در غزه را در طول درگیری‌ها بر عهده داشته است، از جمله تحویل غذا و تخلیه‌های پزشکی. دستورالعمل‌های واضح و هماهنگی قوی‌تر با COGAT، ایمنی عملیاتی و کارآمدی سازمان‌های غیردولتی در غزه را بهبود خواهد بخشید. یک چارچوب که سازمان‌های غیردولتی را ملزم می‌کند با اسرائیل در بررسی سوءپیشینه کارمندان محلی همکاری کنند نیز به کاهش خطر نفوذ حماس کمک خواهد کرد، البته باید یک مکانیسم فرآیند دقیق در نظر گرفته شود تا شفافیت را برای سازمان‌های غیردولتی و کارکنان آن‌ها تضمین کند.

تقویت نظارت و پاسخگویی بر روی تأمین مالی کمک‌های انسانی ایالات متحده ایالات متحده باید الزامات سخت‌گیرانه‌تری برای تأمین مالی کمک‌های انسانی پیاده‌سازی کند تا اطمینان حاصل شود که کمک‌ها به دریافت‌کنندگان قانونی می‌رسند و به حماس یا گروه‌های مسلح دیگر منحرف نمی‌شوند. در حالی که رویه‌های تأمین مالی کنونی به طور صریح گیرنده‌ها را از استخدام کارکنان وابسته به سازمان‌های تروریستی ممنوع می‌کنند، این الزام برای جلوگیری از نفوذ حماس به سازمان‌های گیرنده‌های تأمین مالی ایالات متحده ناکافی بوده است. حماس نیازی به نفوذ به همه سازمان‌های غیردولتی ندارد تا کنترل خود را اعمال کند؛ این سازمان می‌تواند کارکنان سازمان‌های غیردولتی را مجبور به رعایت درخواست‌های آن کند، چه برای اخاذی و چه برای دسترسی به تسهیلات. تهدید به خشونت برای کارکنان، حتی آن‌هایی که نه دلسوز و نه وابسته به سازمان‌های تروریستی هستند، عموماً کافی است تا به درخواست‌های حماس تن دهند.

علاوه بر این، جلوگیری از اعمال کنترل حماس بر سازمان‌های غیردولتی توسط نگرش‌های خصمانه گسترده‌ای که نسبت به اسرائیل در بین جمعیت فلسطینیان غزه وجود دارد، پیچیده می‌شود. در حالی که نظرسنجی‌های اخیر نشان از کاهش حمایت از حماس در بین فلسطینیان غزه دارد، واکنش نظامی اسرائیل پس از ۷ اکتبر احتمالاً این باورهای منفی را تقویت کرده است و شرایطی را ایجاد کرده است که به رشد جنگ‌طلبی منجر می‌شود. توجه بیشتری باید به اصلاح راهنماهای تأمین مالی ایالات متحده داده شود تا بر فشار قهرآمیزی که حماس بر کارکنان سازمان‌های غیردولتی اعمال می‌کند و نگرش‌های زیربنایی که به رشد جنگ‌طلبی کمک می‌کنند، تمرکز شود. روش‌های احتمالی شامل آموزش منظم کارکنان، خط‌مشی‌ها و سیاست‌های تنبیه آشکار برای ترویجخشونت، استانداردهای ارزیابی دقیق‌تر برای استخدام‌ها در سازمان‌های غیردولتی که نیاز به تأیید امنیتی از سوی اسرائیل دارند، و نظارت مداوم بر عملیات‌ها و امور مالی است.

ایجاد یک سیستم جامع گزارش‌گیری و اجرای امنیتی سیاست‌های ممنوعیت از وابستگی کارکنان و سازمان‌های غیردولتی به حماس به تنهایی کافی نیستند تا از کنترل آن جلوگیری کنند. یک نیروی امنیتی جایگزین برای هم نیروهای دفاعی اسرائیل و هم مبارزان حماس باید برای رسیدگی به مسائل امنیتی غزه ایجاد شود. در حالی که جزییات این نیروی امنیتی هنوز مشخص نشده است، باید به گونه‌ای تجهیز شود که مکانیسم گزارش‌گیری ایمن و قابل دسترس را که به سازمان‌های غیردولتی و افشاگران اجازه می‌دهد تا موارد زورگیری یا سوءاستفاده توسط حماس یا گروه‌های مسلح دیگر را گزارش کنند، مدیریت کند. این نیروی امنیتی باید دارای اقتدار قانونی، منابع و ظرفیت عملیاتی برای بررسی کامل گزارش‌ها، اجرای تدابیر پیشگیرانه و پاسخ به متخلفان باشد. علاوه بر این، شرکای بین‌المللی باید کمک‌های فنی و نظارت را برای تقویت قابلیت‌های تحقیقی و اجرایی نیروی امنیتی ارائه دهند.

در حالی که برنامه‌های بسیاری برای پساجنگ پیشنهاد شده است، هیچ‌کدام بدون یک چارچوب امنیتی قوی که حماس و دیگر گروه‌های جنگ‌طلب را از تجدید قوا باز دارد، صلح بلندمدتی برای غزه و اسرائیل را تأمین نخواهد کرد. اجرای تدابیر واضحی که از اعمال نفوذ این گروه‌ها بر سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مدنی بین‌المللی که انتظار می‌رود میلیون‌ها دلار برای بازسازی غزه دریافت کنند، جلوگیری کند، به طور قابل توجهی ظرفیت آن‌ها را برای انجام این کار کاهش خواهد داد. عدم اجرای چنین چارچوبی غزه را در چرخه‌ای از درگیری با اسرائیل نگاه خواهد داشت. جامعه بین‌المللی به طور طولانی‌مدت به دلیل بی‌عملی به هنگام افزایش تدریجی کنترل حماس بر سازمان‌های غیردولتی و نهادهای مدنی به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. حمله تروریستی ۷ اکتبر و ویرانی پس از آن در غزه به عنوان یادآوری‌ کننده‌ی تند از آنچه که در صورت عدم اقدام برای جلوگیری و رفع این چالش امنیتی اتفاق می‌افتد، عمل می‌کند.

آلیشیا نیوس یک وکیل حقوقی و عضو پروژه ضدتروریسم شورای آتلانتیک است. او یکی از بنیان‌گذاران پروژه خانواده غزه است، ابتکاری که توسط لیگ حقوق مدنی اعراب آمریکایی (ACRL) رهبری می‌شود و هدف آن کمک به خانواده‌های آمریکایی برای نجات عزیزانشان است که در طول جنگ اسرائیل و حماس در غزه گرفتار شده‌اند.