کشتی‌های تجاری چینی که به نظر می‌رسد مورد علاقه غیرمعمولی به زیرساخت‌های کف اقیانوس دارند، تنها مواردی نیستند که باعث بی‌نظمی در دریای بالتیک می‌شوند. در ماه‌های اخیر، استفاده نادرست از سیستم شناسایی خودکار (AIS) نیز در این منطقه افزایش یافته است. از آن جایی که این سیستم‌ها به کشتی‌ها امکان می‌دهند تا از موقعیت خود و سایر کشتی‌ها آگاه باشند، دستکاری‌ای که نشان‌دهنده وجود کشتی‌ها در مکانی کاملاً متفاوت باشد، مسئله‌ای بی‌اهمیت نیست. اما دولت‌های غربی نمی‌توانند کار زیادی در این باره انجام دهند و کشورهای دیگر نیز ممکن است این عمل خرابکارانه را به‌کار گیرند.
کشتی باری چینی “یی پنگ ۳” به عنوان مظنون اصلی در قطع کابل‌های دریای بالتیک در نوامبر ظاهر شده است. پس از این رویداد، این کشتی به سمت غرب، به سوی اقیانوس اطلس حرکت کرد اما در تنگه کاته‌گات بین دانمارک و سوئد لنگر انداخت. این کشتی تحت نظارت ناوهای دریایی دانمارک (زیرا کشتی در منطقه اقتصادی خاص دانمارک قرار دارد) و گاهی اوقات به وسیله گارد ساحلی سوئد و آلمان نیز است.
کشتی‌های تجاری چینی که به نظر می‌رسد مورد علاقه غیرمعمولی به زیرساخت‌های کف اقیانوس دارند، تنها مواردی نیستند که باعث بی‌نظمی در دریای بالتیک می‌شوند. در ماه‌های اخیر، استفاده نادرست از سیستم شناسایی خودکار (AIS) نیز در این منطقه افزایش یافته است. از آن جایی که این سیستم‌ها به کشتی‌ها امکان می‌دهند تا از موقعیت خود و سایر کشتی‌ها آگاه باشند، دستکاری‌ای که نشان‌دهنده وجود کشتی‌ها در مکانی کاملاً متفاوت باشد، مسئله‌ای بی‌اهمیت نیست. اما دولت‌های غربی نمی‌توانند کار زیادی در این باره انجام دهند و کشورهای دیگر نیز ممکن است این عمل خرابکارانه را به‌کار گیرند.
کشتی باری چینی “یی پنگ ۳” به عنوان مظنون اصلی در قطع کابل‌های دریای بالتیک در نوامبر ظاهر شده است. پس از این رویداد، این کشتی به سمت غرب، به سوی اقیانوس اطلس حرکت کرد اما در تنگه کاته‌گات بین دانمارک و سوئد لنگر انداخت. این کشتی تحت نظارت ناوهای دریایی دانمارک (زیرا کشتی در منطقه اقتصادی خاص دانمارک قرار دارد) و گاهی اوقات به وسیله گارد ساحلی سوئد و آلمان نیز است.
اما کشتی‌های دیگری نیز برای دولت‌های اسکاندیناوی مشکلاتی ایجاد کرده‌اند. پکا نیتیلا از گارد ساحلی فنلاند به رویترز گفت که کشتی‌هایی که در هفته‌های اخیر از خلیج فنلاند عبور کرده‌اند، سیستم شناسایی خودکار خود را خاموش کرده‌اند. لولو رانه، وزیر حمل و نقل و ارتباطات فنلاند، اعلام کرد روسیه احتمالاً در سیستم‌های ناوبری دخالت می‌کند. این موضوع اهمیت دارد زیرا خلیج فنلاند و سایر بخش‌های دریای بالتیک آبراه‌های شلوغی دارند و خطوط کشتیرانی آن‌ها فشرده و محدود است.
سیستم‌های ناوبری ماهواره‌ای که به تیم‌های کشتی کمک می‌کنند تا موقعیت خود و دیگر کشتی‌ها را بشناسند، در کشتیرانی مدرن و اقتصادهای امروزی ضروری هستند. سال گذشته، دولت بریتانیا محاسبه کرد که سیستم‌های جهانی ناوبری ماهواره‌ای (GNSS) سالانه منافع اقتصادی به ارزش ۱۳.۶ میلیارد پوند (حدود ۱۷.۲ میلیارد دلار) فراهم می‌کنند. کشتی‌ها به نوبه خود موظف به استفاده از سیستم شناسایی خودکار هستند که محل قرارگیری آن‌ها را نشان می‌دهد. اما اکنون روسیه با این سیستم‌ها دخالت می‌کند، هم با ماهواره‌هایی که سیگنال‌ها را ارسال می‌کنند و هم با سیگنال‌های نقل و انتقال بین کشتی‌ها.
برای کشتی‌هایی که در دریای بالتیک به کار خود می‌پردازند، این به معنای آن است که ممکن است با کشتی‌ای بسیار نزدیک به خود مواجه شوند که بر اساس رادار، موقعیت آن کاملاً متفاوت باشد. نیلز وانگ، یک دریابان بازنشسته و رئیس سابق نیروی دریایی دانمارک، گفت: “این از پیامدهای جنگ اوکراین است. از فوریه ۲۰۲۲ ما شاهد افزایش این امر بوده‌ایم. توانایی روس‌ها در دخالت در سیستم شناسایی خودکار و ایجاد اختلالات مرتبط افزایش یافته که به نظر می‌رسد ناشی از اقداماتی است که در دریای سیاه انجام می‌دهند. آن‌ها در این کار بسیار ماهر شده‌اند.”
به نظر می‌رسد دریای سیاه به عنوان آزمایشگاهی برای استفاده از سیستم شناسایی خودکار تغییر یافته کنونی عمل کرده است. در سال ۲۰۱۷، کشتی‌های تجاری که در دریای سیاه سفر می‌کردند، شروع به گزارش دادن مشکلات مکان‌یابی مرموز کردند. آن‌ها حدوداً می‌دانستند که کجا هستند، اما رادار آن‌ها نشان می‌داد که در مکانی کاملاً متفاوت، اغلب بر روی خشکی، قرار دارند. هشداری از سوی اداره دریانوردی ایالات متحده صادر شد که اعلام کرد: “حادثه‌ای دریایی در دریای سیاه در نزدیکی موقعیت ۴۴-۱۵.7N, 037-32.9E در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۷ در ساعت ۰۷۱۰ به وقت گرینویچ گزارش شده است. این حادثه تأیید نشده است و ماهیت آن به عنوان دخالت گزارش شده است. هنگام عبور از این ناحیه احتیاط کنید.”
از آن زمان، موارد دخالت سیستم شناسایی خودکار مرتبط با روسیه تسریع شده است. در ماه مه ۲۰۲۲، C4ADS، یک سازمان غیردولتی مستقر در واشنگتن، گزارش داد که ۹۸۸۳ موارد مشکوک به دخالت را در ۱۰ موقعیت شناسایی کرده است که ۱۳۱۱ سیستم ناوبری کشتی‌های غیرنظامی از فوریه ۲۰۱۶ تحت تأثیر قرار گرفته‌اند. در سال گذشته، دخالت روسیه در سیستم شناسایی خودکار الگوی “زد” شکل کشتی‌ها را بر روی صفحه‌نمایش رادار ایجاد کرده است. (“زد” نماد روسیه برای جنگ در اوکراین است.)
اکنون، مشخص شده است که دخالت در سیستم شناسایی خودکار و سیستم‌های جهانی ناوبری ماهواره‌ای در دریای بالتیک نیز در حال افزایش است و به هیچ وجه تصادفی نیست. اکثریت ناوگان سایه روسیه که نفت خام روسیه را بالاتر از سقف قیمتی که توسط دولت‌های غربی به عنوان واکنش به حمله آن‌ها به اوکراین تعیین شده، حمل می‌کند، به بنادر روسیه در خلیج فنلاند (شرقی‌ترین بخش دریای بالتیک) سفر می‌کند. از آنجا که کشتی‌های سایه در واقع در “سایه” عمل می‌کنند، سعی می‌کنند موقعیت خود را اعلام نکنند. این به این معناست که آن‌ها سیستم شناسایی خودکار خود را خاموش می‌کنند یا آن را دستکاری می‌کنند. اگر کسی نیز در سیستم‌های ناوبری خود دخالت کند، بی‌نظمی قابل توجهی ایجاد می‌شود.
در سال ۲۰۲۲ نیز، مقامات دانمارکی دریافتند که اختلالات اسرارآمیز GPS در کشتی بین جزیره بورنهولم دانمارک (که در جنوب شرقی سوئد قرار دارد) و سرزمین اصلی دانمارک توسط دستگاه‌های اختلال‌گر در دو کامیون ایجاد شده بود. آندرش گرنستاد، یک دریابان بازنشسته و رئیس سابق نیروی دریایی سوئد، گفت: “مختل کردن سیستم‌های جهانی ناوبری ماهواره‌ای و GPS یکی از کارهایی است که روس‌ها به‌شدت در آن مهارت دارند. همچنین در منافع آن‌ها است که سیستم شناسایی خودکار را دستخوش تغییر کنند و تعجبی ندارد که این امر عمدتاً در خلیج فنلاند صورت گیرد زیرا عمدتاً فنلاندی‌ها هستند که رفت‌وآمد به بنادر روسیه در دریای بالتیک را مشاهده می‌کنند.”
دستکاری سیگنال‌های شناسایی، که می‌تواند از طریق حملات به سیستم‌های GPS یا سیستم‌های مشابه صورت گیرد، نیز راهی برای ایجاد بی‌نظمی بدون ترس از مجازات یا مقابله است. به عبارت دیگر، این نوعی از تجاوز غیرنظامی است که گاهی به آن جنگ ترکیبی گفته می‌شود.
وانگ گفت: “این روش روس‌ها برای اعتراض به عضویت سوئد و فنلاند در ناتو و تشکیل آنچه که مردم آن را دریاچه ناتو می‌نامند است. آن‌ها پیام می‌فرستند که حتی اگر ناتو بر دریای بالتیک تسلط داشته باشد، آن‌ها همچنان می‌توانند به کارهای خرابکارانه بپردازند.” گفتگوهای خوش‌بینانه غربی درباره دریاچه ناتو نشانگر این است که دریای بالتیک بسیار آرام‌تر از آنچه هست به نظر می‌رسد و خطر ایجاد اختلالات روسی در سیستم شناسایی خودکار و بسیاری از فعالیت‌های خرابکارانه دیگر را به همراه دارد.
این اختلالات می‌تواند منجر به تصادفات شود، با توجه به اینکه مکان واقعی کشتی‌ها با آنچه که بر روی رادار مشاهده می‌شود متفاوت است. این به این معنا است که فقط مساله زمان است تا اینکه حادثه‌ای اتفاق بیفتد. دستکاری در سیستم شناسایی خودکار، ناوبری را برای همه کشتی‌ها سخت‌تر می‌کند، اما دستکاری این سیستم‌ها که به معنی ایجاد یک تصویر اشتباه است، خطر واقعی برای سایر کشتی‌ها را ایجاد می‌کند.
لاین فالکنبرگ اولستاد، مشاور انجمن مالکان کشتی نروژ، گفت: “روس‌ها قوانین حاکم بر کشتیرانی را دور زده‌اند، که نظم دریایی را که برای پای‌بندی به آن سخت تلاش می‌کنیم، تضعیف می‌کند… تنها دلیل قابل قبول برای خاموش کردن یا دستکاری در سیستم شناسایی خودکار این است که به منظور اجتناب از حمله دزدی دریایی یا نگرانی‌های ایمنی دیگر باشد.”
تصادفات به طور طبیعی به محیط دریایی دریای بالتیک که از قبل نیز ضعیف است، آسیب می‌رساند. گرنستاد گفت: “سیستم شناسایی خودکار برای افزایش امنیت دریایی طراحی شده بود، اما به‌جای آن، ممکن است منجر به تصادفات شود. این خطرات بزرگی برای محیط زیست به همراه دارد… اگر کشتی‌های مسافری یا کروز به یکدیگر برخورد کنند، ممکن است باعث از دست رفتن جان انسان‌ها شود.”
خوشبختانه، ناخداهای کشتی‌ها افراد حرفه‌ای و ماهری هستند و اغلب وقتی مشکلی در مکان‌های راداری کشتی‌های دیگر وجود دارد، آن را تشخیص می‌دهند. وانگ گفت: “خطر اینجاست که اگر در آب‌های پر ترافیک مانند آبراه‌های دانمارک و دریای بالتیک قرار داشته باشید، اگر GPS شما کار نکند یا اگر در سیستم شناسایی خودکار مسیرهایی ببینید که نمی‌توانید با رادار یا چشم غیرمسلح ببینید، گیج خواهید شد. این به این معناست که باید سرعت خود را کم کنید تا بفهمید چه چیزی روی می‌دهد. این موضوع باعث ایجاد تأخیر می‌شود.”
این تأخیرها با این واقعیت تشدید خواهد شد که دریانوردان امروزی عادت کرده‌اند با ابزارهای دیجیتال مانند GPS و سیستم شناسایی خودکار حرکت کنند. وانگ گفت: “اگر نمی‌توانید به وسایل الکترونیکی خود تکیه کنید، باید از ابزارهای دستی استفاده کنید، اما امروزه کمتر دریانوردی به آن‌ها عادت دارد.” اختلال در سیستم GPS یا شناسایی خودکار بنابراین خطر ایجاد تأخیر دارد، که به معنای تأخیر در رسیدن محموله به هر بندر بعدی است. این امر به نوبه خود به نه‌تنها خطوط کشتیرانی تحت تأثیر بلکه به کشورها نیز آسیب اقتصادی می‌رساند.
برای مقابله با این تهدید چه کاری می‌توان انجام داد؟ نه چندان زیاد، زیرا ناتو به سختی از قدرت نظامی خود برای مجازات برخی از اختلالات الکترونیکی استفاده خواهد کرد. و کشورهای مسئول، مانند سایر کشورهای دریای بالتیک، هرگز با مثلاً دستکاری در ترافیک تجاری در دریای خزر مقابله نخواهند کرد. دستکاری در سیستم شناسایی خودکار در دریای بالتیک ادامه خواهد یافت و حتی شاید افزایش یابد و هم‌اکنون نیز با سایر فعالیت‌های خرابکارانه مانند بریدن کابل‌های زیر دریایی همراه است.
هنگام برخورد با اختلالات ناوبری، دیگر کشورها باید به تمرین‌های روس‌ها در دریای بالتیک و دریای سیاه توجه کنند. گرنستاد گفت: “این عملکرد با روسیه شروع می‌شود زیرا آن‌ها در این کار بسیار ماهر هستند، اما ممکن است به چین، ایران و سایر کشورهایی که به مخفی‌سازی فعالیت‌های خود علاقه‌مند هستند نیز گسترش یابد.” این مسئله برای نظم بین‌المللی دریایی بسیار خطرناک است.”
دریاچه ناتو هرگز آرام نخواهد بود.
اصلاحیه، ۴ دسامبر ۲۰۲۴: نسخه قبلی این مقاله مزایای اقتصادی GNSS ذکر شده در گزارش دولت بریتانیا را نادرست بیان کرده بود. این مورد به‌روز شده است.
