پیچیدگی‌های موضوع با در نظر گرفتن این نکته بیشتر می‌شود که ممکن است تسلیحات اضافی توسط نیروهای منظم روسی و مزدورانی که از پایگاه‌های خود در خارج از پایگاه‌های اصلی روسیه در طرطوس و لاذقیه فرار کرده‌اند، باقی مانده باشند، مکان‌هایی که اکنون تخلیه‌ای منظم‌تر از نیروها و تجهیزات در حال انجام است. یک چیز مشخص است: پس از دهه‌ها حمایت توسط ابرقدرت‌ها، هر دو رژیم کوه‌هایی از تسلیحات و مهمات را برجای گذاشتند که توسط حامیان خود تأمین شده بود. اما کدام حامی در پی سقوط موکل خود ضرر بیشتری کرده است، ایالات متحده یا روسیه؟
شورشیان شادمان که بدون خونریزی وارد پایتخت می‌شوند، رئیس‌جمهوری که در حال فرار است، یک حامی خارجی متحیر که مشغول مذاکره برای تخلیه نیرو۲۷۸۹پیچیدگی اوضاع با باقی‌ماندن احتمالی سلاح‌های اضافی که توسط نظامیان و مزدوران روسی پس از فرار از پایگاه‌های خود در خارج از پایگاه‌های اصلی روسیه در طرطوس و لاذقیه برجای مانده‌اند، بیشتر شد. از آنجا اکنون تخلیه منظم‌تری از نیروها و تجهیزات در حال انجام است. یک چیز واضح است: پس از دهه‌ها حمایت ابرقدرت‌ها، هر دو رژیم کوهی از سلاح‌ها و مهمات را که توسط حامیان مربوطه‌شان تأمین شده بود، برجای گذاشتند. اما در جریان فروپاشی متحد، کدام حامی بیشتر از دست داد، ایالات متحده یا روسیه؟
شورشیان خوشحال و بدون خونریزی وارد پایتخت شدند، رئیس‌جمهوری در حال فرار، حامی خارجی مات و مبهوت که در حال مذاکره برای تخلیه نیروهای خود بود—فروپاشی ماه جاری سوریه شباهت‌های بسیاری با افغانستان سه سال پیش دارد. در هر دو مورد، تجزیه نیروهای دولتی ناگهانی و کامل بود. هنوز مشخص نیست چه مقدار از انبار تسلیحاتی اسد—که بیشتر آن شامل تسلیحات ساخت شوروی و روسیه است—به دست شورشیان پیروز هیئت تحریر شام (HTS) افتاده است، با این فرض که این تسلیحات از بمباران‌های هوایی اخیر اسرائیل که به‌دنبال تخریب بخش‌های بزرگی از آن انبار، از جمله کشتی‌های جنگی، جت‌های جنگنده و انبارهای مهمات بود، جان سالم به در برده‌اند.
این ماه فروپاشی سوریه شباهت‌های بسیاری با افغانستان سه سال پیش دارد. در هر دو مورد، تجزیه نیروهای دولتی ناگهانی و کامل بود. هنوز مشخص نیست چه مقدار از انبار تسلیحاتی اسد—که بیشتر آن شامل تسلیحات ساخت شوروی و روسیه است—به دست شورشیان پیروز هیئت تحریر شام (HTS) افتاده است، با این فرض که این تسلیحات از بمباران‌های هوایی اخیر اسرائیل که به‌دنبال تخریب بخش‌های بزرگی از آن انبار، از جمله کشتی‌های جنگی، جت‌های جنگنده و انبارهای مهمات بود، جان سالم به در برده‌اند.
پیچیدگی اوضاع با باقی‌ماندن احتمالی سلاح‌های اضافی که توسط نظامیان و مزدوران روسی پس از فرار از پایگاه‌های خود در خارج از پایگاه‌های اصلی روسیه در طرطوس و لاذقیه برجای مانده‌اند، بیشتر شد. از آنجا اکنون تخلیه منظم‌تری از نیروها و تجهیزات در حال انجام است. یک چیز واضح است: پس از دهه‌ها حمایت ابرقدرت‌ها، هر دو رژیم کوهی از سلاح‌ها و مهمات را که توسط حامیان مربوطه‌شان تأمین شده بود، برجای گذاشتند. اما در جریان فروپاشی متحد، کدام حامی بیشتر از دست داد، ایالات متحده یا روسیه؟
رابطه تسلیحاتی روسیه و سوریه به دوران جنگ سرد برمی‌گردد، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی از مجتمع عظیم صنعتی-نظامی خود برای ارسال هواپیما، تانک، توپخانه و موشک به کشورهای مشتری در سراسر جهان استفاده می‌کرد. داده‌های مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم نشان می‌دهد که از سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۱، تسلیحات شوروی ۹۴ درصد از واردات تسلیحاتی کامل سوریه را تشکیل می‌دادند.
سوریه در جنگ‌های ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ میان عرب‌ها و اسرائیل مقادیر قابل‌توجهی از سلاح‌ها و تجهیزات خود را از دست داد. با این حال، از ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۱، شوروی‌ها نیروهای حافظ اسد را تجهیز مجدد کردند که شامل ۲۰ بمب‌افکن، ۲۵۰ جت جنگنده، ۱۱۷ هلی‌کوپتر، ۷۵۶ اسلحه خودکار، ۲۴۰۰ خودروی جنگی پیاده‌نظام، ۲۵۵۰ تانک، حداقل ۷۵۰۰ موشک ضد تانک و بیش از ۱۳۰۰۰ موشک زمین به هوا می‌شد.
در آغاز جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، نیروی هوایی سوریه شامل هواپیماهای ثابت و چرخشی در وضعیت‌های مختلف آمادگی بود. به‌طور تقریبی دارای ۵۰۰۰ تانک، ۴۰۰۰ خودرو زرهی، ۳۴۰۰ قطعه توپخانه، ۲۶۰۰ تسلیحات ضد تانک و ۶۰۰ خودرو شناسایی بود.
بسیاری از این سلاح‌ها در جریان نبردهای شدید شهری علیه سنگرهای شورشی و بعداً علیه دولت اسلامی نابود شدند. محققان منبع‌باز تأیید کرده‌اند که ارتش عربی سوریه حداقل ۳۳۸۰ تانک و وسایل نقلیه زرهی را بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۰ از دست داد. ارسال‌های روسیه از جنگنده‌ها و هلی‌کوپترهای جنگی، صدها تانک و موشک‌های تاکتیکی، و هزاران موشک ضد تانک و دفاع هوایی در جریان درگیری نیروهای اسد را دوباره تجهیز کرد. همان‌طور که در این ماه دیدیم، تسلیحات به‌وضوح کافی نبودند تا بقا رژیم را تضمین کنند.
مشخص نیست چه تعداد تانک و خودروهای زرهی رژیم اسد به‌جای مانده‌اند. اوریکس، یک مانیتور منبع‌باز درگیری دیگر، تجهیزات رژیم را در طول حمله سریع خود پایش کرده است. این شامل حداقل ۱۵۰ تانک، بیش از ۷۵ قطعه توپخانه، ۶۹ خودروی جنگی پیاده‌نظام و ۶۴ پرتابگر راکت متعدد و اسلحه ضد هوایی بود. احتمالا هزاران وسیله نقلیه زرهی، اسلحه و موشک‌های بیشتری به‌دستشان افتاده یا به‌زودی خواهند افتاد.
با این حال، مقدار تسلیحات احتمالی HTS حتی ممکن است قبل از اینکه بزرگی پیروزی گروه به‌طور کامل درک شود، دچار ضربه بزرگی شده باشد. هفته گذشته، ارتش اسرائیل حدود ۵۰۰ هدف را در سوریه مورد حمله قرار داد و ادعا کرد که بخش عمده‌ای از توان نظامی رژیم اسد را نابود کرده است. به‌گفته نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF)، این حملات «بیشتر انبارهای موشک‌ها و تسلیحات استراتژیک رژیم اسد» را نابود کردند، شامل موشک‌های اسکاد، کرویز و زمین به هوا، پهپادها، جت‌های جنگنده، هلی‌کوپترهای حمله و تانک‌ها. ده‌ها موشک ضد کشتی دوربرد در حملات به بنادر البیدا و لاذقیه نیز نابود شدند. نیروهای دفاعی اسرائیل همچنین فرودگاه‌ها، آشیانه‌ها و برخی از تأسیسات نظامی سوریه را هدف قرار دادند.
برای برخی از ادعاهای نیروهای دفاعی اسرائیل باید با شک و تردید نگاه کرد. تلفات ناشی از بمباران‌های هوایی معمولاً اغراق‌شده است. کارزارهای هوایی معمولاً اثرگذاری اعلام‌شده اولیه را بر توانایی‌های نیروهای دشمن نداشته‌اند.
سلاح‌های روسی نیز توسط گروه‌های وابسته به ایران به یغما برده شدند. سیستم‌هایی مانند موشک‌های ضد تانک کورنت reportedly به لبنان و از طریق سوریه منتقل شده‌اند. ارتش اسرائیل تخمین زده که برخی از سلاح‌های حزب‌الله که در نخستین روزهای تهاجم به لبنان این پاییز به تصرف اسرائیل درآمدند، ساخت روسیه بودند.
نیروی نظامی روسیه در سوریه، شامل جت‌ها و کشتی‌های نیروی دریایی، ظاهراً در حال تخلیه جزئی است ولی به‌طور قطع از کشور خارج نشده است. احتمالاً ممکن است توافق اجاره‌ای مجدد انجام شود که اجازه دهد روسیه پایگاه‌های خود را در لاذقیه و طرطوس حفظ کند.
طالبان پیروز در مقایسه با HTS چگونه عمل کرده است؟
موسسات نظارتی دولت ایالات متحده تخمین زده‌اند که طالبان پس از سقوط دولت تحت حمایت غرب در افغانستان سه سال پیش، به ارزش قابل توجهی از تجهیزات آمریکایی دست یافتند. از اطلاعات وزارت دفاع ایالات متحده، تخمین زده شده که وسایل نقلیه زمینی به ارزش ۴.۱۲ میلیارد دلار و هواپیماهای نظامی به ارزش ۹۲۳.۳ میلیون دلار پس از خروج ایالات متحده در افغانستان باقی مانده است. یک گزارش غیرعلنی نشان داده که ۹۵۲۴ مهمات هوا به زمین، ۴۰۰۰۰ وسیله نقلیه، ۳۰۰۰۰۰ سلاح سبک و ۱.۵ میلیون دور مهمات برجای مانده است.
طالبان اکنون این تجهیزات را دارند. یک گزارش از سوی یک موسسه نظارتی دولت ایالات متحده نشان داده که «تقریباً ۲ هفته قبل از تصرف طالبان، سوابق وزارت دفاع نشان می‌دهد که نیروی هوایی افغانستان دارای ۱۶۲ هواپیمای تأمین‌شده توسط ایالات متحده در موجودی خود بوده که از این تعداد ۱۳۱ قابل استفاده بودند.» با این حال، خلبانان افغان حدود یک‌سوم از این هواپیماها و هلی‌کوپترها را در روزهای پایانی خروج به از افغانستان بردند. ۸۰ عدد دیگر در فرودگاه کابل توسط نیروهای آمریکایی غیرقابل استفاده گردیدند
پس از خروج ایالات متحده، افغانستان تبدیل به مکانی برای بهره‌برداری از تسلیحات آمریکایی شد که reportedly در درگیری‌های مسلحانه و منازعات مختلف استفاده شده‌اند و احتمالاً در آینده نیز در میدان‌های جنگ بیشتر ظاهر خواهند شد. کارشناسان تخمین می‌زنند که این یکی از بزرگ‌ترین جریان‌های تجهیزات نظامی در تاریخ محسوب می‌شود.
اما ارقام مقایسه‌ای بین افغانستان و سوریه تفاوت‌های مهمی بین دو زرادخانه از دست رفته را پنهان می‌کنند. روس‌ها واقعاً امروز می‌توانستند از این تسلیحات استفاده کنند، در حالی‌که ایالات متحده بیشتر تجهیزات برتر خود را در افغانستان باقی نگذاشت. ارتش ملی افغانستان و نیروهای پلیس عمدتاً برای تأمین امنیت داخلی و با تجهیزات رده دوم و سوم آمریکایی مجهز شده بودند که فرض می‌شد برای مقابله با یک شورش سبک مسلح کافی باشد. بسیاری از تسلیحات آمریکایی در افغانستان نه به اندازه ای دارای ارزش نظامی نبودند که تلاش بازگشت آن‌ها را توجیه کند و نه مقرون‌به‌صرفه بود. ارزان‌تر بود این وسایل نقلیه به مراکز امدادی واجد شرایط یا قراضه تبدیل شوند و یا به نیروهای امنیتی افغان واگذار شوند.
از طرف دیگر، روسیه از زمان تهاجم به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ هزاران وسیله نقلیه جنگی، هواپیما و حتی کشتی جنگی را از دست داده است. از زمان شروع جنگ، reportedly روسیه حدود ۳۰۰ تانک در نبرد پنج‌ماهه برای تسخیر شهر اوکراینی آودییوکا از دست داده است.
حتی در یک اقتصاد جنگی، تولید تسلیحات جدید نمی‌تواند این خسارات را جبران کند. روسیه ذخایر عظیم تسلیحات و مهمات دوره شوروی را کاهش داده و تانک‌ها و خودروهای زرهی کهنه را به میدان جنگ فرستاده است. در حال حاضر، ماشین‌آلات فنی روسیه، مانند تعداد ناکافی ماشین‌آلات فورج لوله توپخانه، باعث شده تا تولیدات نظامی روسیه کاهش یابد و این ممکن است توانایی روسیه در جنگ را در سال ۲۰۲۵ به خطر بندازد.
برخلاف تفنگ‌های M-16 طالبان که به‌طور قابل ملاحظه‌ای توانایی مقابله مؤثر با یک دشمن بزرگ را نداشتند، زرادخانه سوریه می‌توانست برخی توانمندی‌های واقعی نظامی را فراهم کند. بسیاری از این محاسبات اکنون با توجه به حملات اسرائیل به پایگاه‌ها و تأسیسات نظامی سوریه فرضی هستند. اما با توجه به اعداد و انواع سلاح‌هایی که روسیه و متحد سابق آن در دمشق از دست دادند، به نظر می‌رسد مسکو ضربه‌ی به مراتب قوی‌تری نسبت به واشنگتن با از دست دادن بحث‌برانگیز تجهیزاتش در افغانستان خورده است.
