تسلط اسلام‌گرایان بر سوریه باعث ایجاد نگرانی در مصر و ارزیابی محتاطانه روابط آینده شده است، چندین سال پس از آنکه رئیس‌جمهور عبدالفتاح السیسی با سرنگونی اخوان‌المسلمین به قدرت رسید.
مصر تا آخرین لحظه از رئیس‌جمهور بشار اسد حمایت کرده بود و اکنون که اسلام‌گرایان هیات تحریر الشام (HTS) کنترل سوریه را به دست گرفته‌اند، مصر نگران تأثیر این تغییر است.
“برای مصر، این مسئله به‌طور طبیعی نگرانی ایجاد می‌کند، به‌ویژه با توجه به تاریخچه اخوان‌المسلمین در این کشور،” ماریسا خورما، مدیر برنامه خاورمیانه در اندیشکده مرکز ویلسون در واشنگتن گفت.
چندین کشور عربی دیگر به سرعت روابط خود را با مقامات جدید در دمشق برقرار کردند، در حالی که قاهره با احتیاط بیشتری عمل کرد.
وزیر امور خارجه، بدر عبدالعتی، سه هفته پس از اعلام حمایت مصر از اسد، سه روز قبل از برکناری وی، با همتای جدید سوری خود تماس گرفت و به مقامات دوفاکتو توصیه کرد که به “شمولیت” عمل کنند.
وزیر امور خارجه سوریه، اسعد الشیبانی تأیید کرد که این تماس انجام شده است و اظهار داشت که دو کشور نقش مشترکی در “تحقق ثبات و شکوفایی برای منطقه” دارند.
در روز شنبه، یک هواپیمای کمکی مصری در فرودگاه دمشق فرود آمد که اولین کمک انسانی از قاهره را پس از برکناری اسد به همراه داشت، وزارت امور خارجه مصر اعلام کرد. در روزهای پس از برکناری اسد، سخنان سیسی غیرمتعهد بود.
“کسانی که تصمیمات سوریه را می‌گیرند، مردم آن کشور هستند،” او گفت.
“آنها می‌توانند آن را یا ویران کنند یا بازسازی کنند،” او در جمعی از چهره‌های رسانه‌ای دولتی گفت.
“واکنش مصر بسیار محتاطانه بوده است،” میرته مبروک، پژوهشگر ارشد موسسه خاورمیانه واشنگتن، به AFP گفت.
“اینجا شما بازیگران غیردولتی و همچنین اسلام‌گراها را دارید که هر دو پرچم قرمز مصر هستند.”
در داخل کشور، قاهره نسبت به هر احتمالی که وقایع سوریه ممکن است الهام‌بخش ناآرامی‌ها در داخل کشور باشد، اقدام کرده است.
بر اساس گزارش سازمان حقوقی ابتکار حقوق شخصی مصر، نیروهای امنیتی ۳۰ سوری را که سقوط اسد را جشن گرفته بودند، بازداشت کردند که سه نفر از آنها با دیپورت مواجه شدند.
مقامات همچنین محدودیت‌های ویزا برای سوری‌ها را تشدید کردند و از آنها خواستند تا مجوز امنیتی دریافت کنند.
در ساعت‌های پس از سقوط اسد، رسانه‌های همسو با دولت ثبات مصر را در مواجهه با ناآرامی‌های منطقه تجلیل کردند.
آنها یک مونتاژ ترکیب شده از صحنه‌های ناآرامی، تمرینات نظامی و پروژه‌های توسعه‌ای پخش کردند، همراه با سخنرانی سال ۲۰۱۷ که سیسی ادعا کرد نیروهای پشت جنگ در سوریه می‌توانند توجه خود را به مصر معطوف کنند.
“ماموریت آنها در سوریه تمام شده است،” سیسی در آن زمان گفت و افزود که “هدف آنها، سقوط دولت مصر است.”
خشم بیشتر با انتشار آنلاین عکسی از رهبر جدید سوریه احمد الشرعا در کنار محمود فتحی، یکی از اعضای اخوان‌المسلمین که به اعدام غیابی به‌خاطر ترور دادستان کل سابق مصر، هشام برکات، محکوم شده بود، بر‌انگیخته شد.
مقامات لبنانی نیز فعال مخالف مصری عبدالرحمن القرضاوی را بر اساس حکم مصری پس از جشن گرفتن آنلاین سقوط اسد، دستگیر کردند.
قرضاوی خواستار تجدید تظاهرات‌های بهار عربی ۲۰۱۱ شد که رئیس‌جمهور مصر حسنی مبارک را سرنگون کرد.
پس از برکناری مبارک، یک انتخابات دموکراتیک برگزار شد که اخوان‌المسلمین برنده آن شد، تا زمانی که سیسی در سال ۲۰۱۳ به قدرت رسید.
سقوط اسد موازنه ژئوپلیتیکی خاورمیانه را برهم زد، با کاهش نفوذ ایران و افزایش قابل‌توجه نفوذ ترکیه.
در حالی که ایران از اسد حمایت می‌کرد، ترکیه برای دهه‌ها از مخالفان سوریه حمایت می‌کرد.
برای مصر، پیروزی ترکیه موجب نگرانی است، با توجه به رقابت طولانی‌مدت این دو قدرت.
رئیس‌جمهور ترکیه، رجب طیب اردوغان، پس از برکنار شدن اخوان‌المسلمین روابط خود با سیسی را قطع کرد و این روابط برای یک دهه منجمد ماندند تا اینکه به‌تازگی بهبود یافتند.
“البته، لایه‌های منطقه‌ای وجود دارد، که این تحت پشتیبانی نزدیک ترکیه، رقیب منطقه‌ای مصر و یک رژیم همسو با اخوان‌المسلمین اتفاق افتاده است،” دیوید شنکر، دیپلمات ارشد سابق ایالات متحده و پژوهشگر ارشد در انستیتوی واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک گفت.
با وجود تردید اولیه از برخی، کشورهایی از حاشیه خلیج فارس از جمله عربستان سعودی، امارات و قطر در حال حاضر با حاکمان جدید سوریه تماس برقرار کرده‌اند.
شنکر گفت که مصر خود را به عنوان یک قدرت مهم منطقه‌ای می‌بیند، “نمی‌خواهد در برخورد خود منزوی شود.” هر گونه حمایت مصر احتمالاً با شرایطی همراه خواهد بود.
مبروک در مؤسسه خاورمیانه گفت قاهره دوست دارد شاهد یک آرایش قدرت‌مشارکت شامل گروه‌های مختلف سوریه باشد.
“تصویر بزرگ‌تر البته نگرانی‌های مربوط به امکان بدرفتاری با اقلیت‌ها است که به بی‌ثباتی داخلی و سپس ناآرامی‌های منطقه‌ای منجر می‌شود،” او گفت.
“برای مصر، همه چیز به امنیت و منافع ختم می‌شود،” او افزود.
