در سال ۲۰۲۴، ایران دست‌کم ۳۱ زن را اعدام کرد. یک سازمان غیردولتی (NGO) در روز دوشنبه اعلام کرد که زندانیان زن به طور فزاینده‌ای دچار افزایش استفاده از مجازات اعدام در جمهوری اسلامی شده‌اند.
سازمان حقوق بشری ایران (IHR) مستقر در نروژ، که اعدام‌ها در ایران را به صورت دقیق پیگیری می‌کند، در گزارشی اعلام کرد که رقم سال ۲۰۲۴ بالاترین تعداد زنانی بوده است که از سال ۲۰۰۸ که مستندسازی استفاده از مجازات اعدام را آغاز کردیم، به دار آویخته شده‌اند.
این سازمان افزود که حداقل ۲۴۱ زن در بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ اعدام شده‌اند، که اکثر آن‌ها بر مبنای محکومیت‌های مربوط به مواد مخدر و قتل بوده است. همچنین، ۷۰ درصد از اعدام‌شدگان به خاطر قتل، به کشتن همسر یا شریک خود و اغلب در زمینهٔ خشونت خانگی محکوم شده بودند.
فعالان بیش از پیش از افزایش اعدام‌ها در ایران نگران شده‌اند و مقامات اسلامی تحت رهبری آیت‌الله علی خامنه‌ای را متهم به استفاده از مجازات اعدام به‌عنوان ابزاری برای ایجاد ترس در سراسر جامعه به‌ویژه پس از اعتراضات سراسری ۲۰۲۲-۲۰۲۳ کرده‌اند.
سازمان IHR در نوامبر اعلام کرد که در سال ۲۰۲۴ افزایش چشم‌گیری در اعدام‌ها رخ داده است و تنها در ماه اکتبر حداقل ۱۶۶ اعدام ثبت شده است که این بالاترین تعداد اعدام در یک ماه از زمان شروع مستندسازی اعدام‌ها بوده است.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان IHR، گفت: «اعدام زنان در ایران نه تنها طبیعت خشونت‌آمیز و غیراخلاقی مجازات اعدام را نشان می‌دهد بلکه تبعیض جنسیتی و نابرابری عمیق‌ریشه در نظام قضایی را نیز برملا می‌کند.»
سازمان IHR اعلام کرد که از ۲۴۱ زنی که بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۴ اعدام شده‌اند، ۱۱۴ زن به اتهام قتل و ۱۰۷ زن به اتهام جرائم مرتبط با مواد مخدر اعدام شده‌اند.
سازمان IHR افزود: «بسیاری از زنانی که برای قتل اعدام شدند، قربانیان خشونت خانگی یا سوءاستفاده جنسی بودند که از روی ناچاری دست به عمل زده‌اند.»
قانون قصاص اسلامی ایران، که مقتضی است پس از یک قتل، زندگی دیگری گرفته شود مگر اینکه خانواده مقتول بخشیده یا دیه بپذیرند، به این معناست که شرایط تخفیفی نظیر خشونت خانگی ممکن است توسط دادگاه در نظر گرفته نشود.
سازمان IHR گفت: «نظام قضایی ایران به ندرت این شرایط را به‌عنوان عوامل تخفیفی در صدور حکم لحاظ می‌کند.»
به‌عنوان مثالی، سازمان IHR به پرونده زهرا اسماعیلی اشاره کرد؛ زنی که به گفته آن‌ها مجبور به ازدواج با همسایه‌اش، یک مقام وزارت اطلاعات، شد که بعد از باردار شدن او بر اثر تجاوز، او و فرزندانش را به زور به عقد خود درآورد. سازمان IHR اعلام کرد که او در سال ۲۰۱۷ به قتل متهم شد و به اعدام محکوم گردید. “خانواده شوهر او بر قصاص اصرار ورزیدند و مادرشوهرش شخصاً اجرای حکم را در سال ۲۰۲۱ انجام داد.” وکیل او بعدها گفت که اسماعیلی بعد از مشاهده اعدام گروهی قبل از اعدام خودش دچار حمله قلبی شد، اما “آن‌ها همچنان بدن بی‌جانش را به دار آویختند.”
یکی از برجسته‌ترین پرونده‌ها در سال‌های اخیر، اعدام ریحانه جباری، ۲۶ ساله در اکتبر ۲۰۱۴ بود که به قتل یک افسر سابق اطلاعات محکوم شده بود و مدعی بود که او قصد تجاوز به او را داشت.
داستان او موضوع مستند “هفت زمستان در تهران” بود که در جشنواره فیلم برلین در سال ۲۰۲۳ نمایش داده شد و تحسین منتقدان را به‌دست آورد.
